Franse verkiezingen [fr]

PRESIDENTSVERKIEZINGEN

Wie kan president van de Franse Republiek worden?

Iedere staatsburger met de Franse nationaliteit van 18 jaar of ouder en in het bezit van zijn burger- en politieke rechten is verkiesbaar. Om te veel of verzonnen kandidaatstellingen te voorkomen heeft de wet een systeem van voorselectie ingevoerd. Zo moeten de kandidaten 500 handtekeningen van gekozen vertegenwoordigers verzamelen uit ten minste 30 verschillende departementen. Zij moeten tevens aan de Constitutionele Raad een verklaring overleggen betreffende hun vermogenssituatie, welke openbaar wordt gemaakt indien zij gekozen worden. Kandidaten verplichten zich verder binnen twee maanden na de verkiezingen een financieel overzicht van hun verkiezingscampagne te overleggen.

Wanneer is de definitieve kandidatenlijst bekend?

De gekozen afgevaardigden – kamerleden, burgemeesters – moeten de persoon van hun keuze voordragen. Zij vullen daartoe een "parrainage" formulier van de Constitutionele Raad in. Deze verifieert na ontvangst de rechtsgeldigheid en vergewist zich van de instemming van de aangewezen kandidaten. Daarna stelt de Raad de officiële lijst op van de personen die zich kandidaat mogen stellen en publiceert deze uiterlijk op de derde vrijdag voorafgaande aan de eerste verkiezingsronde. Volgens het tijdschema van de Constitutionele Raad, wordt de lijst al in het Journal officiel gepubliceerd.

Wat zijn de regels ten aanzien van de verkiezingscampagne?

Ook al zijn er kandidaten die lang van te voren hun voornemens bekendmaken, de officiële campagne duurt in werkelijkheid niet lang: ongeveer dertig dagen. De campagne start op de tweede maandag voorafgaande aan de eerste ronde, en wordt op de avond voorafgaand aan de eerste ronde om middernacht onderbroken. Na publicatie van de twee overgebleven kandidaten in het Journal officiel wordt de campagne hervat tot aan de avond voor de tweede ronde.

Gedurende deze periode krijgen alle kandidaten dezelfde behandeling om hun programma naar buiten te brengen. Zo garandeert de staat de verspreiding van hun manifest en hun verkiezingsposters en ziet er op toe dat zij evenveel spreektijd op radio en televisie krijgen.

Ook buiten de officiële campagne wordt de spreektijd gecontroleerd. De media moeten zich houden aan het gelijkwaardigheidsprincipe tussen de potentiële kandidaten. Daarna moeten de kandidaten evenveel spreek- en zendtijd krijgen. Tijdens de campagne mogen de kandidaten zich vrij uiten op internet, maar reclame is verboden.

Wie financiert de campagne ?

Een campagne wordt zowel bekostigd uit overheidsgelden als uit privé gelden, hoofdzakelijk afkomstig van de politieke partijen. Enkele regels moeten echter in acht worden genomen:

 giften van privé personen hoger dan 4.600 euro zijn verboden.
De uitgaven van de deelnemers aan de eerste verkiezingsronde mogen maximaal 16,851 miljoen euro bedragen, en de uitgaven van de twee kandidaten die meedoen aan de tweede ronde, maximaal 22,509 miljoen.

 Elke kandidaat moet een financieel overzicht bijhouden met alle inkomsten en uitgaven. Een gedeelte van de kosten wordt vergoed, afhankelijk van de resultaten. Deze vergoeding bedraagt 4,75 % van het wettelijk maximum voor de kandidaten die minder dan 5 % van de stemmen behalen en 47,5 % van de gedane uitgaven voor degenen die meer dan 5% behalen.

Wie mogen er stemmen?

Alle staatsburgers met de Franse nationaliteit van 18 jaar of ouder op de dag voorafgaand aan de eerste verkiezingsronde en in het bezit van hun burger- en politieke rechten mogen stemmen, met inbegrip van de Fransen die in het buitenland leven of in hechtenis zitten.

Men moet zich echter wel hebben ingeschreven op de kiezerslijsten van zijn gemeente voor 31 december van het jaar voorafgaande aan de verkiezingen.

In het geval van afwezigheid op de verkiezingsdag, is er de mogelijkheid voor de stemgerechtigde om een persoon te machtigen om voor hem of haar te stemmen. De procuratie moet op het laatst op de dag voorafgaand aan de verkiezingsdag worden overhandigd worden aan het commissariat, de gendarmerie, het kantongerecht of de consulaire autoriteiten. Het is niet mogelijk om via internet te stemmen, behalve voor Fransen die in het buitenland wonen die geautoriseerd zijn om op afstand te stemmen.

Hoe vindt de verkiezing plaats?

De President van de Republiek wordt gekozen bij meerderheid van stemmen in twee rondes. Om al in de eerste ronde te kunnen worden gekozen is een absolute meerderheid van 50% plus één stem nodig. Indien geen enkele kandidaat meer dan 50% van de uitgebrachte stemmen behaalt wordt er een tweede ronde georganiseerd voor de twee kandidaten met de meeste stemmen. De kandidaat die de meerderheid van de uitgebrachte stemmen behaalt, wint de verkiezingen.

Op de verkiezingsdag heeft elk stembureau (bestaande uit een voorzitter tenminste twee assessors en een secretaris) de taak om de electorale code te respecteren. De identiteit van iedere stemmer wordt gecontroleerd en zijn of haar naam wordt afgestreept op de lijst, er wordt gecontroleerd of hij of zij het stemhokje in gaat, en daadwerkelijk 1 envelop per persoon in de urn doet. Aan het einde van de verkiezingsdag wordt de urn geopend om de enveloppen te tellen (het aantal moet overeenkomen met het aantal afgestreepte namen op de lijst), en de stembiljetten te bestuderen.

De officiële uitslag van de eerste ronde wordt bekendgemaakt door de Constitutionele Raad. Vier dagen na de tweede verkiezingsronde publiceert de raad de definitieve uitslag en roept het nieuwe staatshoofd uit.

PARLEMENTSVERKIEZINGEN

De 577 leden van de Franse Nationale Vergadering worden gekozen voor een periode van vijf jaar via algemene rechtstreekse verkiezingen.

De afgevaardigden worden gekozen bij meerderheid van stemmen in twee rondes
.
Sinds de instelling van de vijfjarige ambtstermijn en de inversie van de verkiezingskalender in 2001 worden de parlementsverkiezingen georganiseerd in hetzelfde jaar als de Presidentsverkiezing, een maand later om precies te zijn.

Om in de eerste ronde te worden gekozen, moeten de kandidaten de absolute meerderheid van de uitgebrachte stemmen behalen en een aantal dat gelijk is aan een kwart van de geregistreerde kiezers.

Om door te kunnen naar de tweede ronde, dienen de kandidaten een aantal stemmen te behalen dat overeenkomt met ten minste 12,5% van het aantal geregistreerde kiezers. In de tweede ronde is de relatieve meerderheid voldoende om te worden gekozen ; bij gelijke stemmen, wordt de oudste kandidaat tot afgevaardigde gekozen.
Stemming vindt plaats per district, elk kiesdistrict komt overeen met een zetel.

Tussentijdse Parlementsverkiezing

Een tussentijdse Parlementsverkiezing wordt georganiseerd om een afgevaardigde te vervangen in het geval van de annulering van de verkiezingswerkzaamheden van een district.

Als een afgevaardigde komt te overlijden, als hij wordt benoemd in de regering of in de Constitutionele Raad, of als hem een missie van meer dan zes maanden wordt toevertrouwd door de regering, wordt hij vervangen door een plaatsvervanger tot aan de volgende Parlementsverkiezingen.

Wat zijn de regels voor de financiering van de verkiezingscampagne?

Iedere kandidaat die zich verkiesbaar stelt moet een gevolmachtigde benoemen. Deze gevolmachtigde kan zowel een fysieke persoon als een vereniging voor electorale fondsenwerving zijn en wordt gekozen door de kandidaat zelf.

De gevolmachtigde opent en beheert een depositorekening specifiek en expliciet toegewezen aan de financiële verrichtingen van de campagne.

Het bestedingslimiet (exclusief officiële campagne) is vastgesteld op 38 000.

Met uitzondering van politieke partijen of groeperingen, kunnen alleen fysieke personen donaties doen. Ze mogen niet meer dan 4.600 euro per persoon bedragen voor dezelfde verkiezing.

Elke kandidaat die ten minste 5% van de in de eerste ronde uitgebrachte stemmen heeft verkregen en waarvan de campagnerekening is goedgekeurd door de Commission nationale des comptes de campagne krijgt een forfaitaire vergoeding van de campagne-uitgaven.

Hoe wordt men lid van de Assemblée nationale?

Men dient 18 jaar oud te zijn, de Franse nationaliteit te bezitten, kiesrecht te hebben en verkiesbaar te zijn. Onverkiesbaarheid is gelieerd aan iemands persoonlijke situatie (onder curatele gesteld, uit burgerschapsrechten ontzet of failliet verklaard) of met zijn functie (Ombudsman, prefect, magistraat, officier, bepaalde hoge ambtenaren in dienst bij de regionale of departementale overheid).

De Ve Republiek introduceerde de bepaling dat een minister niet tegelijkertijd parlementariër kan zijn. Deze maatregel maakte het instellen van een systeem van plaatsvervangers (suppléants) noodzakelijk. Zij kunnen de kamerleden die in de regering komen, vervangen.

De functie van afgevaardigde is evenmin verenigbaar met die van senator of van Europarlementariër.

Met de invoering van de wetten van 14 februari 2014, die vanaf de parlementsverkiezingen van juni 2017 van kracht zijn, zijn er meerdere functies toegevoegd aan de lijst van functies die incompatibel zijn met het mandaat van afgevaardigde. Hiermee is dit mandaat niet meer compatibel met de functie als burgemeester, wijkburgemeester, wethouder, locoburgemeester, voorzitter en vice-voorzitter van gemeenteraden, provincieraden en “établissements de coopération intercommunale (EPCI) à fiscalité propre”.

Een afgevaardigde kan niet meer kiezen tussen zijn mandaat als lid van de Assemblée Nationale en zijn lokale mandaat. Hij behoudt het laatst verkregen mandaat en zegt het eerder verkregen mandaat op. De wet preciseert ook dat de afgevaardigde die solliciteert naar een ander mandaat vóór de verkiezing wordt verzocht terug te treden uit het mandaat dat hij uitvoert.

Assemblée nationale

De Assembleé nationale kent één zittingsperiode, van begin oktober tot eind juni. Op verzoek van de Eerste-Minister of van de meerderheid van de leden kan de Assemblée Nationale in buitengewone zitting bijeenkomen.

Er zijn zes permanente commissies voor de volgende terreinen: buitenlandse zaken, defensie, productie en handel, financiën, culturele en familieaangelegenheden, wetgeving. Zij komen bijeen om de behandeling van de wetsteksten die op de agenda van de Assemblée nationale staan, voor te bereiden. De Kamerleden mogen slechts lid zijn van één commissie.

De rol van afgevaardigde

De belangrijkste taak van een afgevaardigde in de Assemblée nationale is deel te nemen aan het opstellen van wetten waarvan het initiatief ligt bij hetzij de Eerste minister (wetsontwerp), hetzij bij de Kamerleden (wetsvoorstel).

Kamerleden hebben tevens de macht de regering te controleren. Deze macht wordt uitgeoefend via debatten over de regeringsverklaringen, mondelinge en schriftelijke vragen, enquêtecommissies en onderzoek door de vaste commissies. De regering is verantwoording verschuldigd aan de Assemblée; deze kan de regering tot aftreden dwingen door het aannemen van een motie van wantrouwen (art. 49 en 50 van de Grondwet).

Tijdens hun ambtsperiode genieten de afgevaardigden parlementaire onschendbaarheid:
 zij kunnen niet vervolgd worden voor hun mening of uitgebrachte stem tijdens het uitoefenen van hun functie
 zij kunnen niet vervolgd worden voor daden die niet te maken hebben met hun functie als parlementariër (behalve als zij op heterdaad betrapt worden).

Zie ook: Het Franse staatsbestel