Het staatsbestel [fr]
De Grondwet (Constitution) van 4 oktober 1958 regelt het functionneren van de staatsinstellingen van de Vijfde Republiek. Deze is verscheidene malen herzien: de verkiezing van de Franse president via algemene rechtstreekse verkiezingen (1962), de invoering van een nieuwe titel inzake de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de leden van de regering (1993), de instelling van één enkele zittingsperiode voor het Parlement en uitbreiding van het referendum (1995), overgangsbepalingen t.a.v. Nieuw-Caledonië (1998), oprichting van de Economische en Monetaire Unie, gelijke toegang voor vrouwen en mannen tot gekozen functies en erkenning van de rechtelijke bevoegdheid van het internationaal strafhof (1999), verkorting van de ambtstermijn van de president (2000), hervorming van de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van het staatshoofd, opname in de Grondwet van het verbod op de doodstraf, hervorming van de autonomie van Nieuw-Caledonië (2007).
Volledige tekst van de Grondwet in het Frans;
Engelse vertaling op de website van de Constitutionele Raad
De Constitutionele Raad
De Constitutionele Raad (Conseil constitutionnel), bestaande uit negen leden, ziet er met name op toe dat de verkiezingen regelmatig verlopen en dat de organieke wetten, alsmede de aan hem voorgelegde wetten conform de grondwet zijn.
Drie leden van de Constitutionele Raad zijn benoemd door de president; drie leden zijn benoemd door de voorzitter van de Nationale Vergadering; drie leden zijn benoemd door de voorzitter van de Senaat. Leden van de Constitutionele Raad zijn benoemd voor een termijn van negen jaar. Sinds 8 maart 2016 is de voorzitter van de Constitutionele Raad dhr. Laurent Fabius.
Website van de Constitutionele Raad: conseil-constitutionnel.fr
De President van de Franse Republiek
- Het Élysée, de ambtswoning van de President in Parijs – © Présidence de la République
De President van de Franse Republiek (Président de la République française) is het staatshoofd en wordt via algemene rechtstreekse verkiezingen gekozen voor vijf jaar (de ambtsperiode is teruggebracht van 7 naar 5 jaar na het referendum van september 2000).
Dhr. Emmanuel Macron, achtste president van de Vijfde Republiek, werd herkozen op 24 april 2022.
De Franse president benoemt de Eerste minister en, op diens voorstel, de leden van de regering (artikel 8 van de Grondwet). Hij zit de Raad van ministers voor, vaardigt wetten uit en is chef van het leger. Hij kan de Nationale Vergadering ontbinden en, in geval van ernstige crisis, beschikken over buitengewone bevoegdheden (art. 16).
Zie ook:
De Franse verkiezingen
Website van de President: elysee.fr
De Eerste minister
Onder leiding van de Eerste minister (Premier ministre) bepaalt de regering (Gouvernement) het landsbeleid en voert deze uit. Zij is verantwoording verschuldigd aan het Parlement (art. 20). De Eerste minister leidt de werkzaamheden van de regering en draagt zorg voor de uitvoering van de wetten (art. 21).
Sinds 16 mei 2022 is mevr. Élisabeth Borne Eerste minister.
Zie ook:
Samenstelling van de Franse regering (4 juli 2022)
Website van de Eerste minister: gouvernement.fr
Het Parlement
Het Parlement bestaat uit twee kamers:
de Nationale Vergadering (Assemblée nationale), die via algemene rechtstreekse verkiezingen wordt gekozen voor vijf jaar, telt 577 leden (députés), waarvan 27 voor overzeese gebieden en 11 voor in het buitenland woonachtige Fransen. Ieder kiesdistrict wordt door een lid vertegenwoordigd. Nederland is onderdeel van het vierde kiesdistrict van Fransen die buiten Frankrijk wonen (quatrième circonscription des Français établis hors de France), samen met België en Luxemburg.
de Senaat (Sénat), gekozen voor zes jaar via algemene indirecte verkiezingen en om de drie jaar voor de helft vernieuwd, telt 348 leden (sénateurs), die de departementen van Frankrijk vertegenwoordigen, maar ook de overzeese gebieden en in het buitenland woonachtige Fransen.
Behalve hun controlerende functie ten aanzien van de regering, hebben de twee kamers tot taak het opstellen en aannemen van wetten. Bij gebrek aan overeenstemming, heeft de Nationale Vergadering een beslissende stem. De gezamenlijke vergadering van beide kamers, in de congreszaal van het kasteel van Versailles, naast Parijs, staat bekend als het congres van het Franse parlement (Congrès du Parlement français).
De Nationale Vergadering
- © Assemblée nationale
De Nationale Vergadering vergadert in het Palais Bourbon in Parijs. Sinds 28 juni 2022 is mevr. Yaël Braun-Pivet voorzitter van de Nationale Vergadering.
Na de verkiezingen van juni 2022 zijn de zetels als volgt verdeeld:
Groupe Renaissance: 172 (waaronder 4 apparentés)
Groupe Rassemblement national: 89 (waaronder 1 apparenté)
Groupe La France insoumise: 75
Groupe Les Républicains: 62 (waaronder 3 apparentés)
Groupe Démocrate: 48
Groupe Socialistes: 31 (waaronder 4 apparentés)
Groupe Horizons: 30 (waaronder 2 apparentés)
Groupe Écologiste: 23
Groupe Gauche démocrate et républicaine: 22
Groupe Libertés, Indépendants, Outre-mer et Territoires: 16
niet aangesloten bij een fractie: 9
Kijk voor de actuele samenstelling op: assemblee-nationale.fr
De Senaat
- © Sénat
De Senaat vergadert in het Palais du Luxembourg in Parijs. Sinds 1 oktober 2014 is dhr. Gérard Larcher voorzitter van de Senaat.
Na de verkiezingen van september 2020 zijn de zetels als volgt verdeeld:
Groupe Les Républicains: 146
Groupe Socialiste: 64
Groupe Union centriste: 57
Groupe Rassemblement des démocrates, progressistes et indépendants: 24
Groupe Communiste, républicain, citoyen et écologiste: 15
Groupe Rassemblement démocratique et social européen: 14
Groupe Les Indépendants – République et territoires: 13
Groupe Écologiste: 12
niet aangesloten bij een fractie: 3
Kijk voor de actuele samenstelling op: senat.fr
Volkslied, motto en vlag
De "Marseillaise", die in 1792 in Straatsburg werd gecomponeerd door Rouget de Lisle als "Strijdlied voor het Rijnleger", werd op 14 juli 1795 verheven tot nationaal volkslied. Voor de tekst van de Marseillaise klik hier.
Het devies van de Franse Republiek is "Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap" (Liberté, égalité, fraternité).
De driekleur blauw-wit-rood (bleu-blanc-rouge) is het officiële embleem van de Franse Republiek. In 1789 voegde La Fayette het wit, symbool van de monarchie, toe aan het blauw-roode insigne van de Nationale Garde van Parijs.